«نچرال بیوتی»؛ خشونت بیشتر علیه بدن؟

«ایران مامن» در گفت‌وگو با «سپیده اکبرپوران» جامعه شناس، به بررسی این پدیده و تبعات اجتماعی آن پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می خوانید:

چیزی که قبلا رایج بود، چند قلم لوازم آرایشی مانند رژ لب، کرم پودر، پنکک، ریمل و سایه بود که همه زنان، کمابیش بسته به مهارتشان از این لوازم استفاده می کردند. شکلی که به تازگی و در چند سال اخیر باب شده و مفهوم جدیدی از زیبایی ایجاد کرده -که البته تحت تاثیر شبکه های اجتماعی هم قرار دارد- خودش را با تحقیر، تمسخر و سرزنش شکل یا مدل قبلی آرایش معرفی می کند و مهمترین نقدی که به آرایش قبلی دارد این است که بسیار غیرطبیعی و اغراق شده است. این نوع زیبایی، به نوعی خودش را زیبایی طبیعی‌تر و ساده‌تری نشان می دهد.

در شبکه های مجازی تصاویر بسیاری از زنان بسیار زیبایی می بینیم که در عین حال ساده به نظر می رسند؛ در چهره آنان نه خط چشمی دیده می شود، نه خبری از سایه است، نه احتمالا رژلب براقی روی لبشان دارند، حتی ممکن است مقداری شلختگی در موهایشان هم دیده شود. چیزی که در شبکه های مجازی به عنوان «نچرال بیوتی» یا زیبایی ذاتی شناخته می شود، افراد را دعوت می کند که آرایش غلیظ نکنید و با چیزهای بسیار ساده خودتان را زیبا کنند.

این زیبایی جدید ساده و کم خرج به نظر می رسد، ولی وقتی به بعد پنهان آن نگاه می کنیم، می بینیم که اتفاقا با یک پدیده پیچیده تر، پر هزینه تر، زمانبرتر و حرفه ای تر مواجه هستیم. به این معنا که مفهوم زیبایی از «آرایش» به سمت «مراقبت های پوست و مو» در حال تغییر است.

هر چند فرد ساده‌ و زیبایی که در تصویر می‌بینیم، به ظاهر آرایش نکرده‌است،  اما کار طولانی مدت‌تر و پرهزینه‌تری انجام داده‌. برای مثال اگر فقط به پوست توجه کنیم، برای داشتن پوست لطیف، شفاف، بی لک و چروک نیازمند استفاده از ماسک‌های روزانه، کرم‌شب، کرم دور چشم، تزریق انواع ویتامین‌ها و مانند آن هستیم. برای داشتن موهایی که در عین شلختگی زیبا هستند هم همین طور، باید به صورت مستمر با ماسک، کراتینه، رنگ مو و … سرو کله بزنید. اما ماجرا فقط به پوست و مو ختم نمی‌شود. تک تک اعضای صورت از ابرو، مژه، چشم تا لب و  دندان‌ها هر کدام قصه خاص خود را دارند.

نهادهای مرتبط و بازار نیز پا به پای این تغییرات در حرکت است. مراکز متنوع پزشکی خدمات «مراقبت از پوست و مو» ارایه می‌دهند و خدمات ارائه شده در آرایشگاه‌ها هم متنوع‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. کارخانه‌های معروف نیز محصولات خود را به همین سیاق متنوع‌تر کرده‌اند و محصولات مراقبتی روز به روز سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص می‌دهد.

نچرال بیوتی، دروغ دولایه

اگر آن طور که سبک جدید آرایش ادعا می‌کند، آرایش قدیمی اغراق‌آمیز و غیرطبیعی است، آرایش جدید چیست؟ به نظر من اگر آرایش قدیمی غیرطبیعی بود، حداقل غیرطبیعی بودن خود را پنهان نمی‌کرد. اما سبک جدید در دو سطح دروغ می‌گوید. هم غیرطبیعی است و هم غیرطبیعی بودن خود را انکار می‌کند. علی‌رغم صرف زمان، انرژی و هزینه زیاد باید چنین به نظر برسد که کاری برای این زیبایی انجام نشده. دروغی جمعی، که چه بسا همه در آن سهیم هستیم.

فشار اجتماعی مفهوم تازه زیبایی بر زنان

حالا اهمیت اجتماعی این مساله در کجاست؟ اهمیت این مساله در فشار اجتماعی است که بر زنان جامعه وارد می کند و نیرویی است که برای کنترل بر بدن آنها در سطح وسیعی اعمال می شود.

زن ها از سه جهت تحت فشار هستند. یکی اینکه باید در حد استانداردهای بسیار بالایی که ارائه می شود، زیبا باشند. دوم اینکه مشخص نباشد که زمان و هزینه زیادی را صرف زیبایی کرده اند. این زیبایی باید بسیار ساده و طبیعی جلوه کند. در واقع شما مجبورید که زمان، انرژی و هزینه های بسیار زیادی را صرف این کار کنید ولی وانمود کنید که هیچ زمانی را صرف این کار نکرده اید. این بسیار کار را دشوارتر هم می‌کند.

اما سومین فشار در مورد تخصصی شدن این حوزه است. وقتی زنی تصمیم می گیرد این مسیر را طی کند، با دنیایی بسیار پیچیده، تخصصی شده و حرفه ای مواجه می شود که سردرآوردن از آن هم نیازمند آموزش و صرف زمان است. به عنوان نمونه شما می خواهید برای پوستتان کرمی انتخاب کنید. قیمت این محصولات بسیار بالا است و شما باید پوست خود را بشناسید و بدانید چه کرمی برای پوست شما مناسب است.

شاید لازم باشد ۱۰ ویدئو ببینید، نظرها ها را بخوانید و محصولی را انتخاب کنید و در  نهایت معلوم نیست آن کرم مناسب پوست شما باشد یا نباشد. علاوه بر انتخاب محصولات مراقبتی، جراحی‌های زیبایی یا کارهای موقتی چون تتوها، مژه مصنوعی، تزریق رنگدانه در لب ها و … نیز مدام به فرد پیشنهاد می‌شود. فرد به صورت مداوم باید در مورد همه این اقدامات آگاهی و اطلاعات کسب کند و تصمیم بگیرد چه کاری برای چهره اش مناسب است. فرد باید در دنیای بسیار وسیعی از اطلاعاتی که در این زمینه وجود دارد، راه خودش را پیدا کند تا بتواند به استاندارد زیبایی نزدیک شود و این کار پرهزینه‌ای است.

با توجه به آنچه گفته شد باید توجه کرد که مفهوم جدید زیبایی علی رغم ظاهر ساده و طبیعی‌اش خشونت بیشتری را بر ذهن و بدن زنان تحمیل می‌کند.